มีสาเหตุมาจากสมองขาดเลือดไปเลี้ยงอย่างเฉียบพลัน(stroke) เนื่องมาจากเส้นเลือดแดงในสมอง อาจมีการตีบ อุดตัน  หรือแตก ทำให้เนื้อสมองบางส่วนที่ทำหน้าที่ควบคุมการทำงานของร่างกายตายหรือหยุดสั่งงาน จึงทำให้เกิดอาการอัมพาตของร่างกายซีกตรงกันข้าม ทำให้ร่างกายมีการสูญเสียการทำงานของแขนขาในด้านเดียวกันของลำตัว เป็นโรคที่พบได้บ่อยในวัยกลางคนหรือวัยสูงอายุ 

​สาเหตุของการเกิดแบ่งเป็น 2 ประเภทใหญ่ๆตามสาเหตุของการเกิดโรค

1.เกิดจากสมองขาดเลือด (ischemic stroke) แบ่งย่อยออกเป็น หลอดเลือดในสมองตีบตัน (Cerebral thrombosis) เกิดจากมีลิ่มเลือดในหลอดเลือดสมองไปอุดตันหลอดเลือดทำให้สมองขาดเลือดไปเลี้ยง พบได้บ่อยที่สุด และหลอดเลือดในสมองมีลิ่มเลือดอุดตัน (cerebral embolism)  เกิดจากลิ่มเลือดที่หลุดมาจากอวัยวะอื่นเข้าสู่หลอดเลือดสมอง ทำให้หลอดเลือดสมองอุดตัน ส่วนใหญ่พบในผู้ป่วยโรคหัวใจ โรคเลือด หรือรับประทานยาคุมกำเนิด

2.เกิดจากหลอดเลือดสมองแตก ( hemorrhagic stroke) ทำให้เลือดออกในสมองหรือช่องใต้เยื่อหุ้มสมอง ส่วนมากพบในผู้สูอายุ หรือผู้ป่วยที่มีความดันโลหิตสูง เป็นสาเหตุที่มีอันตรายร้ายแรงอาจตายได้ในเวลารวดเร็ว

ปัจจัยเสี่ยงโรคหลัก

1.ความดันโลหิตสูง มีอัตราเสี่ยงสูงกว่าคนปกติ 3- 17 เท่า ขึ้นอยู่กับอายุและความรุนแรงในแต่ละราย
2.โรคเบาหวาน เพราะจำทำให้ผนังหลอดเลือดแดงแข็งทั่วร่างกาย ทำให้เกิดการอุดันของหลอดเลือด
   มีความเสี่ยงกว่าคนปกติ 2.5-4 เท่า
3.ภาวะไขมันในเลือดสูง อาจทำให้เกิดการอุดตันของหลอดเลือดได้
4.การสูบบุหรี่ มีความเสี่ยงกว่าคนปกติ 3 เท่า ทำให้หลอดเลือดตีบได้ง่าย

ปัจจัยเสี่ยงโรครอง

     ได้แก่ ผู้สูงอายุ เชื้อชาติ การดื่มสุรา โรคหัวใจ โรคเลือด การรับประทานยาคุมกำเนิด ความอ้วน ขาดการออกกำลังกาย ประวัติครอบครัวบิดามารดาเสียชีวิตด้วยโรคหลอดเลือดสมอง และผู้ป่วยที่เคยเป็นโรคหลอดเลือดสมองมาก่อน

อาการเตือน

โรคอัมพาตครึ่งซีกจะมีอาการอ่อนแรงของแขนขาซีกหนึ่งเกิดขึ้นฉับพลันทันทีบางคนอาจสังเกตว่าจู่ๆล้มลง หรือก้าวขาไม่ได้ ขยับแขนไม่ได้ อาจมีอาการชาตามแขนขาตามัว ตาเห็นภาพซ้อน พูดไม่ได้หรือพูดอ้อแอ้ปากเบี้ยวหรือกลืนไม่ได้ร่วมด้วยบางคนอาจมีอาการปวดศีรษะ วิงเวียน หรือมีความรู้สึกสับสนก่อนที่เกิดอาการอัมพาต ในรายที่เป็นรุนแรง อาจมีอาการเป็นลม หมดสติ ซึ่งมักจะเกิดจากหลอดเลือดในสมองแตก และมีเลือดคั่งในสมอง

การป้องกัน

ตรวจสุขภาพประจำปี หากมีปัจจัยเสี่ยงในการเกิดโรคให้ควบคุมให้อยู่ในภาวะปกติ และการป้องกันไม่ให้กลับมาเป็นซ้ำโดยการใช้ยาต้านเกล็ดเลือด

 การรักษา

การรักษา แพทย์ผู้ให้การรักษาจะมีมีการใช้ยา เพื่อลดอาการของการขาดเลือดที่สมอง เช่น การรักษาความดันให้พอเหมาะ ใช้ยาต้านเกล็ดเลือด ใช้ยากันเลือดแข็ง  การลดความหนืดของเลือด  ให้ยาลดสมองบวม หากใช้ยาไม่ได้ผลแพทย์จะพิจารณาการผ่าตัด ตามแต่ละราย
     หลังจากรักษาจนอาการคงที่และผู้ป่วยเป็นอัมพาทครึ่งซีก จะเป็นหน้าที่ของแพทย์และบุคลากรในทีมเวชศาสตร์ฟื้นฟูที่ต้องทำหน้าที่รักษาและฟื้นฟูเพื่อให้ผู้ป่วยกลับมาใช้อวัยวะต่างๆได้ใกล้เคียงปกติมากที่สุด

กภ.สุพรรณี ใจวงศ์ศรี
​ราชพฤกษ์คลินิกกายภาพบำบัด


    อ้างอิงจาก

1. ผศ.ดร.น้อมจิตต์   นวลเนตร์.(2551).หลักการทางกายภาพบำบัดสำหรับผู้ป่วยทางระบบประสาท .ข่อนแก่น :โรงพิมพ์คลังนานาวิทยา.
2. จิรานันท์ กริฟฟิทส์.  (2557). อัมพาทครึ่งซีก ความเสี่ยง และการป้องกัน                                                     สืบค้นจาก http://www.ams.cmu.ac.th/th/images/stories/your_health/18.pdf /

​           โรคข้อเข่าเสื่อม เป็นอาการที่เกิดจากเสื่อมสภาพของกระดูกอ่อนที่ฉาบผิวกระดูกข้อเข่า ซึ่งมีหน้าที่ลดการเสียดสีกันขณะมีการใช้งานข้อเข่า เมื่อกระดูกอ่อนผุพังหรือบางลงก็จะทำให้ข้อต่อเสียดสีกันมากจนเกิดการอักเสบ ดังรูปด้านล่าง พบได้ในช่วงอายุตั้งแต่ 40 ปี ขึ้นไป และพบมากในช่วงอายุมากกว่า 60 ปี ขึ้นไป ผู้ป่วยจะมีอาการข้อฝืดขณะที่นั่งนานๆแล้วเปลี่ยนท่า หรือขณะเปลี่ยนอิริยาบถ จะสังเกตได้ว่ามีเสียงในข้อเข่าเมื่อขยับตัวเปลี่ยนท่า มีความรู้สึกคล้ายข้อเข่าล็อค บางรายอาจมีข้อเข่าบวมโต อุ่นๆ อยู่ตลอดเวลา ซึ่งแสดงว่าข้อเข่ามีการอักเสบ ถ้าในรายที่เป็นรุนแรงข้อเข่าจะผิดรูป กลายเป็นเข่าโกง เข่าติดแข็ง งอได้ไม่สุด และกล้ามเนื้อลีบเล็กลงได้

สาเหตุของการเกิดโรคข้อเข่าเสื่อม
                  มักเกิดจากการใช้งานมานาน จนข้อเข่าเสื่อมไปตามวัย หรือจากการใช้งานที่ไม่ถูกต้องทำให้ข้อเสื่อมก่อนวัยอันควร เช่น นั่งยองทำงานบ่อยๆ ติดต่อกันเป็นเวลานาน ชอบนั่งงอเข่า  พับเพียบ คุกเข่า มีการเล่นกีฬาที่ต้องกระโดดกระแทกบ่อยๆ หรือมีภาวะเอ็นในข้อเข่าฉีกขาด หมอนรองกระดูกในเข่าฉีกขาด น้ำหนักตัวมาก ใส่รองเท้าที่ไม่เหมาะสม หรือมีพฤติกรรมการบริโภคอาหารที่ไม่เหมาะสม ขาดวิตามินและแร่ธาตุ  องค์ประกอบเหล่านี้ล้วนเป็นสาเหตุให้ข้อเข่าเสื่อมก่อนวัยอันควรได้ทั้งสิ้น
แนวทางการรักษาทางกายภาพบำบัด
การรักษาทางกายภาพบำบัดเพื่อช่วยเหลือผู้ป่วยข้อเข่าเสื่อม  โดยมีเป้าหมายดังนี้

• เพื่อช่วยลดอาการปวดเข่า และลดการอักเสบโดยไม่ใช้ยา  
• การเพิ่มช่วงการเคลื่อนไหว ลดการยึดติดในข้อเข่า
• รักษาการผิดรูปของโครงสร้างข้อเข่าในกรณีที่เปลี่ยนแปลงไปไม่มากนัก
• การเพิ่มความแข็งแรงของกล้ามเนื้อเข่าและและความมั่นคงของโครงสร้างรอบข้อเข่า
• การให้คำแนะนำ วิธีการปฏิบัติตนของผู้ป่วย เพื่อป้องกันไม่ให้อาการรุนแรงมากขึ้น

​เครดิตภาพ isanook.com
               www.siamhealth.net

กภ.สุภาพร มณีจำรัส
ราชพฤกษ์คลินิกกายภาพบำบัด